Functioneel Ontwerp (FO).

Wat is een Functioneel Ontwerp en wat is het nut ervan?
Wat onderscheidt een goed ontwerp van een minder goede? Ik leg graag uit wat het nut is van het Functioneel Ontwerp en waar op gelet moet worden bij het lezen van een Functioneel Ontwerp.

Er is besloten om een nieuwe website/applicatie te bouwen of de huidige uitbreiden met nieuwe functionaliteiten. Ik vind het belangrijk dat er een helder beeld van de wensen is. Dit doe ik met het beschrijven van de functionele eisen.

Wanneer een project wordt gestart wordt vaak begonnen met het beschrijven van de functionele eisen in een functioneel ontwerp (FO). Het FO is immers de blauwdruk van de applicatie of website, hierin staat precies beschreven wat ontwikkelaars gaan maken.

Waarom een functioneel ontwerp?
“Je laat toch ook géén huis bouwen zonder bouwtekeningen?” Een uitspraak die ik vaak gebruik. Men is vaak veel drukker in de weer met een planning, deadlines en een begroting dan dat er aandacht wordt besteed aan een gedegen functioneel ontwerp. Opmerkelijk aangezien een FO juist bijdraagt aan een strakke planning, het halen van deadlines en een project dat binnen het budget blijft.

De investering in een FO is absoluut verstandig. Het voorkomt valkuilen, uitloop in planning, meerwerk kosten en andere nadelige zaken gedurende het project. Ik durf het zelfs zo te stellen dat een project zonder of met een half FO, vaker uitloopt en vaker boven begroting uitkomt dan een project met een compleet FO.

Daarnaast is een FO een waardevol communicatiemiddel. Bij een groot (web)ontwikkel project kunnen meerdere expertises aansluiten zoals bijvoorbeeld: opdrachtgever, online marketing bureau, copywriter, projectmanager, fotograaf, designer, programmeur en derden. Het FO is de blauwdruk, het centrale uitgangspunt van waaruit iedere betrokkene werkt. Dit bevordert de onderlinge communicatie en het reduceert de kans op ruis.

De zes aandachtspunten.
Omdat het lezen van een functioneel ontwerp best lastig kan zijn heb ik 6 aandachtspunten voor het lezen van het functioneel ontwerp op een rij gezet:

1. Begrijp ik wat er staat of heeft dit meer uitleg nodig? 
Per functie is het goed om na te gaan of je daadwerkelijk begrijpt wat hiermee bedoeld wordt. Stel jezelf vragen als: ‘Snap ik de betekenis van een woord?’ of ‘Kan ik dit op meerdere manieren interpreteren?’ Als functioneel ontwerper houdt ik hier zoveel mogelijk rekening mee, maar het kan altijd zijn dat er bij sommige functionaliteiten meer informatie benodigd is om goed te begrijpen wat er nu daadwerkelijk gemaakt gaat worden en waarom dit op deze wijze is uitgedacht.

2. Klopt het met wat ik zelf in gedachten heb? Of zou ik dingen anders willen zien? 
Naast goed begrijpen wat er staat is het ook van belang dat de gegeven oplossing ook past bij jouw eigen idee. Er is een reden waarom je een bepaalde functie in de website wilt hebben. Klopt de beschrijving in het functioneel ontwerp met het idee dat jij voor ogen hebt? En zo nee, zou je hierin dingen anders willen zien?

3. Brengt de beschreven functionaliteit mij nu nog tot nieuwe inzichten? 
Het kan zijn dat wanneer jou idee is uitgewerkt op papier je ineens tot andere inzichten komt. Deze nieuwe inzichten zijn van belang voor mij als functioneel ontwerper. Het functioneel ontwerp is tenslotte de bouwtekening van de website of applicatie, dus als je iets liever toch anders wilt zien is dit het moment om aanpassingen te maken.

4. Kan ik met de beschreven functionaliteiten het doel dat ik voor ogen heb behalen? 
Tijdens het lezen van het functioneel ontwerp is het van belang dat je het doel of meerdere doelen van de website niet uit het oog verliest. Als je een webshop wilt laten bouwen, zal de nadruk op de producten op jouw website liggen en wil je functies hebben die hierin ondersteunen.

5. Past het bij de doelgroep(en) die ik voor ogen heb? 
De ene doelgroep zul je anders benaderen dan een andere. Wanneer je de website richt op jonge technici zal de website een andere gebruikerservaring hebben dan wanneer je deze inricht op ouderen. Als de website gericht is op bezoekers met weinig ervaring zou deze bezoeker meer baat hebben bij een simpele gerichte gebruikerservaring en informatieve blokken met uitleg.

6. Verwacht je nog dingen die niet zijn benoemd in het functioneel ontwerp? 
Het laatste punt is het meest lastige punt, namelijk het functioneel ontwerp beoordelen op functionaliteit die er niet in staat. Om dit te toetsen werkt het prettig om een lijst met wensen en eisen bij te houden. Deze lijst wordt ook wel "Feiten en Wensen" genoemd. Aan de hand van deze lijst is het gemakkelijk om te controleren of al jouw wensen in het functioneel ontwerp zijn beschreven.

Met bovenstaande vragen heb je heel gericht kunnen nadenken over de beschreven functionaliteit. Dit kan als gevolg hebben dat onderdelen aangepast moeten worden en het is dan ook juist wenselijk om dat in dit stadium van het project te doen. Zo kunnen aanpassingen tijdens of na de bouw van de website voorkomen worden. Uiteraard help ik je bij het lezen en begrijpen van het functioneel ontwerp.

Bouwtekening – blauwdruk. Kort gezegd, het Functioneel Ontwerp wordt gebruikt als bouwtekening. Een afspraak tussen klant en aannemer. Zoals bij het bouwen van een huis de bouwtekening inzicht geeft in wat er gemaakt gaat worden, is het Functioneel Ontwerp de leidraad voor de bouw van een website of applicatie. Op basis van het ontwerp kan een schatting worden gemaakt van realisatietijd en kosten. Daarom is het belangrijk om zo gedetailleerd mogelijk wensen vast te leggen in het Functioneel Ontwerp. Vanzelfsprekend is het niet de bedoeling dat er in de badkamer een keuken wordt ingebouwd.

 

De inhoud van een Functioneel Ontwerp.
Waar bij in een bouwtekening van een huis zaken worden vermeld als afmetingen van de ruimten, welke ruimte waar komt en hoeveel verdiepingen het huis moet hebben, worden er voor websites of applicaties functionaliteiten vastgelegd. Deze functionaliteiten beslaan vaak processen die door website bezoekers doorlopen gaan worden. Vergeet hierbij niet dat er ook anderen dan alleen de bezoekers gebruik maken van de website. Denk aan administrators en content beheerders, ook zij zullen wensen hebben met betrekking tot processen die in de backend van de website of applicatie plaatsvinden.

Het is dus niet alleen belangrijk om na te denken over de sloten van de voordeur, maar ook  gebruikers die door de achterdeur naar binnen kunnen en waar zij dan terecht komen.

Design.
Waarbij een huis het buitenaanzicht wordt bepaald door het gebruik van verschillende kleuren materialen voor bijvoorbeeld de gevel, raamkozijnen, deurkozijnen en het dak, zal bij een website of applicatie gebruikt gemaakt worden van een design. Het design wordt in een grafisch ontwerp opgenomen en het design moet aansluiten op de beschreven functionaliteiten in het Functioneel Ontwerp.

Door het maken van een Technische en Grafische beschrijving worden deze processen inzichtelijk gemaakt. Dit document met heldere vormgeving is te vergelijken met een tekening van een nieuwe keuken.

Leesbaar en begrijpelijk.
In het Functioneel Ontwerp worden niet alleen de design aspecten aangepakt, maar ook technische zaken. Zorg er dus voor dat wanneer er vragen opgeroepen worden bij het lezen van een tekst, dat dit duidelijk kenbaar wordt gemaakt. Een klein beetje eigen interpretatie kan een wereld van verschil maken. Klant en aannemer zijn samen verantwoordelijk om de vlaggen in de juiste richting te krijgen zodat alle wensen en eisen helder op papier komen te staan.

Ontwikkelaars.
Ontwikkelaars zijn net timmerlieden. Wanneer zij de bouwtekening onder ogen krijgen, dan is dat wat er gerealiseerd gaat worden. Dat is de reden om zo precies mogelijk vast te leggen wat dat dan moet zijn. De functioneel ontwerper is constant bezig met het vinden van een balans tussen het gebruik van vakjargon en begrijpelijke (mensen) taal. De ontwikkelaar maakt precies wat er in het Functioneel Ontwerp staat.

Het hebben van een goed, volledig Functioneel Ontwerp is daarom essentieel. Het is de basis van de website of applicatie, net als een goede bouwtekening de basis is van een goede en solide woning.

Functioneel Ontwerp voor de programmeur. Een nauwe samenwerking tussen ontwerper en ontwikkelaar is noodzakelijk. Een FO geeft een programmeur houvast en zekerheid. Zonder duidelijke briefing, zonder duidelijk FO gaat een programmeur eigen invulling geven en die invulling komt vaak niet overeen met die van de klant. Een FO biedt duidelijke richtlijnen waar niet of nauwelijks vanaf geweken hoeft te worden gedurende het realisatieproces. Dit voorkomt miscommunicatie en vertraging gedurende het project. Waaruit bestaat een functioneel ontwerp? Elk FO is anders en Miché Design is daarom van mening dat er géén standaard formaat voor is.

Wat zijn visuals?
visuals, zijn een visueel hulpmiddel bij het ontwikkelen van een website of -applicatie. Ze kunnen gezien worden als de bouwtekening van een website, waarin een grafisch overzicht wordt gegeven van de verschillende onderdelen die op een website aanwezig zullen zijn.

Miché Design is een voorstander enmaakt standaard gebruik van visuals, het geeft jou naast de functionaliteiten een visueel inzicht hoe het werkt en er gaat uitzien. Miché Design levert standaard bij projecten een handboek met visuals van het uitgevoerde project.